جای تعجب نیست که توت فرنگی یکی از محبوب ترین میوه‌ها در سراسر جهان است. این میوه خوشمزه در انواع دسر، سالاد، بستنی و …. کاربرد دارد. از آنجایی که فصل رشد این میوه شیرین و خوش طعم بسیار کوتاه است، به همین دلیل اغلب کشاورزان کشت گلخانه‌‌‌ای توت فرنگیرا ترجیح می‌دهند. با پرورش توت فرنگیدر گلخانه می‌توان در تمام طول سال از طعم بی نظیر این میوه جذاب و خوشمزه لذت برد. علاوه بر این توت فرنگی به دلیل در دسترس بودن در تمام فصول به یکی از پر فروش ترین میوه‌ها تبدیل شده است. در ادامه این مقاله به نحوه کشت گلخانه‌‌‌ای توت فرنگیمی‌پردازیم.
انواع توت فرنگی
قبل از اقدام برای کشت توت فرنگی باید با انواع آن آشنایی داشته باشید تا بتوانید مناسب ترین نوع را برای کشت انتخاب نمایید. از لحاظ گیاه شناسی توت فرنگی به دو نوع دانه ریز و دانه درشت تقسیم می‌شود. توت فرنگی دانه ریز، چهار فصل است اما توت فرنگی دانه درشت دارای دو نوع تک فصلی و دو فصلی است که نوع تک فصلی آن در فصل بهار و نوع دو فصلی در دو نوبت بهار و تابستان میوه می‌دهد.
شرایط محیطی مناسب برای کشت توت فرنگی گلخانه ای
خاک
گیاه توت فرنگی تقریبا با خاک‌های مختلف سازگار است. اما با این وجود بهترین خاک برای کشت آن خاک‌های عمیق نرم با بافت شنی رسی و زهکشی مناسب است. هدایت الکتریکی یا همان (EC) مناسب خاک نیز باید حدود یک دسی زیمنس بر سانتی متر باشد. همچنین بهترین PH برای توت فرنگی ۵/۵ تا ۵/۷ توصیه شده است. استفاده از کودهای کامل (عناصر میکرو و ماکرو) برای تغذیه گیاه لازم است. از طرفی توجه به میزان آهک خاک نیز از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا در صورتی که میزان آهک خاک بیش از حد مجاز باشد، عارضه کلروز یا زرد شدن برگ‌ها بروز خواهد کرد. دقت نمایید که زمین در نظر گرفته شده جهت کاشت توت فرنگی را رو به جنوب انتخاب کنبد تا زودتر گرم شود.
دما
برای کشت توت فرنگی به آب و هوای مرطوب و شرایط نسبتا گرم نیاز است تا این گیاه به محصول دهی مناسب برسد. شایان ذکر است در شرایط گرم و مرطوب نیاز به آب کافی و همچنین انتخاب ارقام مقاوم به گرما می‌باشد. گفته می‌شود دمای مناسب شبانه روز برای رشد این گیاه باید ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد. رشد مناسب گیاه توت فرنگی در ارتفاع ۴۰۰ تا ۸۰۰ متری از سطح دریا صورت می‌گیرد. نوع مقاوم به سرما، بدون پوشش کاه و کلش تا ۵-درجه سانتی گراد را نیز تحمل می‌نماید، اما با پوشش ویژه این مقاومت تا ۱۸-درجه سانتی گراد نیز افزایش می‌یابد. همچنین نیاز سرمایی آن حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ ساعت در دمای کمتر از ۷ درجه سانتی گراد می‌باشد. دقت کنید که سطحی بودن ریشه‌ها که معمولا تا عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری خاک توزیع می‌شود، گیاه را به کم آبی حساس می‌کند. ارقامی‌که برای تولید محصول بهاره انتخاب می‌شوند جهت افزایش محصول نیازمند روزهای کوتاه و دمای پایین تری می‌باشند. اما در ارقام ۴ فصله، کوتاهی یا بلندی روز و همچنین پایین و بالا بودن درجه حرارت چندان اهمیت ندارد و این گروه از توت فرنگی‌ها معمولا در هر شرایطی به راحتی گل می‌دهند. با توجه به این که گل‌های توت فرنگی در بهار زودتر بارور می‌شوند بنابراین باید بوته‌ها در جایی کاشته شوند که از سرمای دیر رس بهاره در امان باشند.
نور
گیاه توت فرنگی نسبت به سایر محصولات سبزی و صیفیگلخانه‌‌‌ای نیازمند نور بالاتری است. البته این نکته نیز فراموش نشود که در روزهایی که بیشتر از ۱۳ ساعت نور به آن تابیده شود به جای گلدهی، ساقه خزنده می‌دهد و باردهی آن کاهش می‌یابد.
آبیاری
در صورتی که در زمان رسیدن میوه‌های این گیاه آب فراوان به آن نرسد میوه‌ها کوچک باقی می‌مانند. همچنین توصیه می‌شود رطوبت نسبی بالای ۴۰ درصد باشد. مرطوب شدن یکنواخت زمین در آبیاری توت فرنگی گلخانه‌‌‌ای مهم است. همچنین برای جلوگیری از خطر پوسیدگی میوه در اثر رطوبت زیاد، نیاز است که گلخانه را به موقع تهویه کرد و توسط حرارت خشک، رطوبت اضافی آن را کاهش داد.
زمین و شرایط لازم برای کشت توت فرنگی گلخانه ای
در ابتدای پاییز یا بهار عملیات شخم و دیسک زدن زمین آغاز می‌شود. سپس باید مقدار ۱۰ تن در هکتار کود حیوانی پوسیده و مخلوط شده با خاک را استفاده کرد. به همین منظور مقدار ۸۰ الی ۱۰۰ کیلو ازت خالص در سه مرحله، ۱۰۰ الی ۱۵۰ کیلو پتاس خالص و همچنین ۶۰ الی ۸۰ کیلو فسفر در هکتار نیاز است. بعد از آن توسط نهر کن جوی‌هایی به عرض ۴۰ سانتی متر و پشته‌هایی به عرض ۸۰ سانتی متر ایجاد می‌کنند. در سال اول قبل از دیسک زنی، کود فسفر، پتاس و نصف مقدار کود اوره به خاک داده می‌شود و بقیه کود اوره نیز قبل از گلدهی و پس از برداشت محصول در دو مرحله به خاک افزوده شده و سپس آبیاری می‌شود.
زمان مناسب برای کشت توت فرنگی گلخانه ای
کاشت پاییزه و بهاره توت فرنگی امکان پذیر است. به همین منظور می‌توان آن را از اواخر پاییز که در حال نیمه خواب است تا اوایل بهار پیش از بیدار شدن گیاه از خاک جابجا کرده و در محل دیگری کاشت. گیاه انتخاب شده برای کاشت باید عاری از هر نوع مرض و آلودگی باشد و همچنین دارای ریشه‌های قوی، سالم و با رنگ روشن باشد.
روش کشت توت فرنگی گلخانه ای
خاکباید در زمان کاشت بوته‌ها مرطوب باشد و لازم است بلافاصله بعد از کاشت، زمین را آبیاری کرد. در صورتی که بوته‌ها را در خاک خشک بکارید تعدادی از آنها از بین خواهد رفت. در هنگام کاشت ابتدا تمام برگ‌های پیر بوته‌های توت فرنگی را قطع کرده و ریشه‌ها را از هم جدا نمایید. از آنجایی که ریشه توت فرنگی افشان، ظریف و سطحی است باید آن را در عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر خاک قرار دهید. این گیاه نباید بیش از حد عمیق کاشته شود چرا که بوته به علت خشکی ریشه صدمه می‌بیند. بوته‌ها باید به فاصله ۴۰ سانتی متری از یکدیگر در روی پشته‌ها کاشته شود. در کشت‌های گلخانه‌‌‌ای توت فرنگی در هر متر مربع حدود ۶ بوته کشت می‌شود.
روش نگهداری از گیاه توت فرنگی در مرحله داشت
- خاک را توسط کاه یا خاک اره بپوشانید تا از تماس مستقیم میوه با خاک جلوگیری کرده و علاوه بر این رطوبت خاک نیز به خوبی حفظ گردد.
- حداقل هفته‌‌‌ای یک بار به طریق جوی پشته‌‌‌ای گیاه توت فرنگی را آبیاری نمایید.
- بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز را به موقع کنترل کنید تا از صدمه به گیاه و خسارت جلوگیری نمایید.
- برای جلوگیر از ظریف شدن بوته‌های مادری باید ساقه‌های رونده را در زمان فصل رشد قطع کرد.
نحوه ازدیاد توت فرنگی گلخانه ای
-
ازدیاد جنسی
اگر گیاه توت فرنگی شما از ارقامی‌است که به طور طبیعی تولید ساقه رونده نمی‌کند و یا از ساقه‌های رونده کمی‌برخوردار است می‌توانید به منظور تولید ارقام جدید از روش ازدیاد بذری استفاده نمایید.
-
ازدیاد غیر جنسی
ازدیاد غیر جنسی به عنوان تقسیم بوته نیز شناخته می‌شود. در این روش ساقه‌های رونده‌ی بوته‌های قوی گیاه توت فرنگی که از رشد خوبی برخوردار بوده اند را در تابستان از بوته مادری جدا کرده به چند بوته کوچکتر که هر کدام دارای مقداری ریشه است تقسیم می‌کنند. سپس آنها را در محل اصلی نشاء قرار می‌دهند و در فصل پاییز بوته‌های انتخابی را به زمین اصلی منتقل می‌کنند.
روش تلقیح توت فرنگی در گلخانه
با قرار دادن یک کندوی زنبور عسل برای هر ۱۰۰۰ متر مربع سطح زیر کشت در گلخانه، می‌توان عمل گرده افشانی و تلقیح بهتر گل‌های توت فرنگی را انجام داد.
نحوه پیش رس کردن توت فرنگی
در حال حاضر با استفاده از وسایل و امکاناتامروزی می‌توان به راحتی اقدام به پیش رس کردن و تولید توت فرنگی خارج از فصل نمود و به این ترتیب عرضه توت فرنگی به بازار را در مدت طولانی تری ادامه داد. البته برخی هزینه‌های اضافی جهت پیش رس کردن این محصول ایجاد می‌شود که آن هم با افزایش قیمت محصول نوبرانه جبران خواهد شد. بهترین راه جهت پیش رس کردن توت فرنگی استفاده از گلخانه است. اما این روش به هزینه‌های سنگینی جهت احداث گلخانه نیاز دارد و علاوه بر آن تخصص و تجربه کافی نیز برای کشت توت فرنگی گلخانه‌‌‌ای لازم است. نکات لازم جهت پیش رس کردن توت فرنگی در گلخانه عبارتند از:
- نشاء توت فرنگی را باید اواسط تیرماه تا اوایل شهریور در خزانه انتظار کشت کرد و در هر ۱۰۰ متر مربع از ۵ تا ۷ کیلوگرم کودهای کامل ازت، فسفر و پتاس به نسبت ۱۷-۱۲-۱۲ به عنوان کود پایه برای زمین خزانه استفاده کرد.
- هنگامی‌که ریشه‌های قوی در نشاء بوته‌ها تولید شد، این گیاه شروع به ایجاد ساقه‌های رونده می‌نماید. سپس با سرد شدن هوا بوته‌ها تحت تاثیر نور و درجه حرارت پایین قرار گرفته و گل در آنها تشکیل می‌شود.
- در ماه‌های آبان و آذر بوته‌ها را به داخل گلخانه حمل کرده و در بستر کاشت به فاصله ۳۰ تا ۲۵ سانتی متر کشت نمایید. در گلخانه نیز باید در هر ۱۰۰ متر مربع، مقدار ۳ تا ۵ کیلوگرم کودکامل شیمیایی به بستر داده شود.
- درجه حرارت گلخانه را باید ابتدا بر روی ۸ تا ۱۲ درجه سانتیگراد تنظیم کنید. با افزایش شدت نور درجه حرارت را نیز زیاد کرده و به ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی گراد برسانید. البته کاهش درجه حرارت به ۸ درجه سانتی گراد نیز مانعی ندارد.